Sahte Ürün Laboratuvarda Nasıl Tespit Ediliyor?

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından sürekli taklit ve tağşiş olan ürünler açıklanıyor. Malatya'da bulunan ve bölgenin en büyük laboratuvarı olma özelliğine sahip Makimtek Analiz Özel Gıda Kontrol Laboratuvarı'nda gıda analizleri yapılıyor.

Bu haftaki röportajımızda taklit ve tağşiş yapılan gıdaların nasıl tespit edildiği ile ilgili Makimtek Analiz Özel Gıda Kontrol Laboratuvarı Müdürü Mete Deniz Mutlu ile görüştük.

Gıdalarda yapılan hilelerin en büyük etkeni nedir?

Gıda güvenliği, sağlıklı ve kusursuz gıda üretimini sağlamak amacıyla gıdaların; üretim, işleme, muhafaza ve dağıtımı sırasında gerekli kurallara uyulması ve önlemlerin alınması olarak tanımlanmaktadır. Son yıllarda tüketicilerin bilinçlenmesi, ülkelerin gıda kanunlarını daha sağlıklı ve güvenli gıda üretme doğrultusunda güncellemeleri nedeniyle önemli gelişmeler meydana gelmiş ve gıda güvenliği son yılların en önemli konularından biri haline gelmiştir. Küresel anlamda gıda fiyatlarında artış ve firmalar arası rekabetin çok artmış olması gıdalarda yapılan hilelerin yükselmesine etki yapan en güçlü nedenler arasında sayılmaktadır. Dolayısıyla bu mücadele gıda hilelerinin dünyada her sene artmasına ve halk sağlığını ciddi şekilde tehdit edilmesine yol açmıştır. Bu sorunlar Türkiye'de de sıklıkla görülmeye başlanmıştır. 5996 sayılı kanun gereğince Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 2012 senesinden beri yılın belirli periyotlarında taklit ve tağşiş yapılan ürünler kamuoyuna açıklanmaktadır. Bakanlığımızın yurt içi resmi kontroller sonucunda tespit ettiği olumsuzlukları kamuoyu ile paylaşması tüketicilerin menfaatlerinin korunması ve gıda işletmeleri arasında haksız rekabetin önlenmesi adına büyük önem taşımaktadır. Taklit; Gıda maddesinin şekil, bileşim ve nitelik bakımından kendisinde olmayan özelliklere sahip gibi gösterilmesi olarak tanımlanmaktadır. Meyve şuruplarının meyve nektarı olarak pazarlanması, bitkisel kökenli bir yağın aromalarla ve katkı maddeleri ile tereyağına benzetilerek tereyağı olarak satılması tipik taklit örnekleridir. Tağşiş ise; Gıda maddelerinin mevzuata aykırı olarak üretilmesi hali olarak tanımlanmaktadır. Bu konuyu örnekleyerek açıklamak gerekirse; yoğurtlara nişasts ilave edilmesi, bala glikoz ve fruktoz şurubu katılması bir tağşiş örneğidir.

Taklit ve Tağşişe sürekli konu olan gıdalar hangileridir?

Türkiye'de taklit ve tağşişe sürekli konu olan gıdalar arasında en başta zeytinyağı ve bal örnekleri gelmektedir. Doğal zeytinyağına diğer bazı bitki yağları veya tohumlarının ilave edilerek orijinal olarak pazarlanması, arısız bal olarak adlandırılan mısır şurubuna bal enzimi katılarak veya arılara şeker şurubu verilerek bal elde edilmesi vb. gibi örnekler verilebilir.

Hem laboratuvarımızda hemde Türkiye'de faaliyet gösteren diğer laboratuvarlarda sıklıkla karşılaşılan diğer bazı taklit ve tağşiş örnekleri; Baharatların rengini canlandırmak için sentetik renklendirici ya da kiremit tozu gibi yabancı maddelerin ilave edilmesi. Baharat miktarının artırılması için farklı bitki yapraklarının katılması. Ekmeği beyazlatmak için farklı kimyasal maddeler kullanılması. Kırmızı et ve et ürünlerine farklı hayvan etlerinin ya da iç organlarının katılması. Süt ve süt ürünlerinde yoğurda jelatin eklenmesi, peynire bitkisel yağ ve nişasta katılması. Fıstık tozuna bezelye ve boya karıştırılması. Siyah çaya ve baharata mevzuatta yasak olan boya ilavesi. Salam ve sosis imalatında kullanılan büyük kıyma makinelerinde tavuk, hindi, domuz, at, eşek gibi hayvanların et, sakatat, kemik, tırnak, deri, kafa vb. parçalarının çekilmesi ile üretilerek tağşiş yapılabilmektedir. Son kullanım tarihi geçmiş peynirlerin ise yüksek ısı, nitrat ve nitrit yardımı ile krem peynirlere dönüştürülmesi.

Hangi alanlarda analiz desteği veriyorsunuz?

Makimtek Özel Gıda Kontrol Laboratuvarı olarak, hem kurumsal hem de bireysel müşterilerimize analiz desteği vermekteyiz. Laboratuvarımızda yaptığımız başlıca analizler ürünlerin orjinalliğinin belirlendiği taklit ve tağşiş analizleri, et-tür tayini analizleri, zirai ilaç kalıntılarının belirlendiği pestisit kalıntı analizleri, ürünlerin mikrobiyal açıdan uygunluğunun değerlendirildiği mikrobiyolojik analizler, ürünlerin kimyasal bileşimlerinin belirlendiği protein, yağ vb. kimyasal analizler ve duyusal açıdan gıdaların test edildiği fiziksel analizler şeklindedir.